Dịch cúm do virus 2019-nCoV gây ra đang làm nhiều người hoang mang bởi các thông tin không chính xác được truyền miệng, đăng trên mạng xã hội và một số báo mạng. Để hiểu rõ hơn về nCoV, hãy tham khảo các nguồn thông tin chính thống và khoa học như: Bộ Y Tế [1], WHO [2], CDC [3], hoặc các chuyên gia y tế.

nCoV là một biến thể mới của coronavirus, cùng họ với SARS-CoV, thuộc loại single-strand RNA cộng (+ssRNA) [4-5,13-14]. nCoV không phải là DNA virus (ADN theo tiếng Pháp) như một số báo đưa tin. nCoV không thể tồn tại ở môi trường ngoài mà phải xâm nhập vào host cell (tế bào vật chủ) [4-5,14], khống chế bộ máy sinh học của tế bào kết hợp “sản xuất” một số proteins dựa trên genome của nó để tiếp tục phát triển. Với cấu trúc +ssRNA, nCoV có thể xâm nhập nhanh nhưng kích thước genome bé, vòng đời ngắn và xác suất sinh biến thể mới thấp [6,13-14]. Các mẩu bio phát tán bởi người mang bệnh khi ho, hắt xì hơi hoặc nhảy mũi có thể là “môi trường ngoài” cho nCoV nhưng không tồn tại lâu nếu phòng chống, vệ sinh phù hợp và nhiệt độ môi trường cao [1-3].

Như vậy, những tin đồn lan truyền trên các trang tin trực tuyến như: xuất hiện biến thể mới của 2019-nCoV, hoặc 2019-nCoV có thể tồn tại trên bề mặt tự nhiên đến 5 ngày… đều không đáng tin cậy và cần được kiểm chứng. Hiện tại, việc nghiên cứu thuốc đặc trị nCoV chủ yếu kế thừa kinh nghiệm từ chống SARS (2003) và MERS (2012) trong đó ACE2 receptor được xem là một phát hiện về cơ chế lây nhiễm của nCoV từ vật sang người, người sang người [6-10]. Tuy nhiên các nhà khoa học đang thu thập thêm thông tin về nguồn gốc, vật truyền bệnh và môi trường lý tưởng của nCoV [4,6] nhằm thiết kế các thí nghiệm phù hợp cho phép tạo ra kết quả nhanh và độ tin cậy cao nhằm làm sáng tỏ hơn cơ chế lây nhiễm của nCoV, từ đó phát triển các loại thuốc phòng ngừa và điều trị đặc hiệu.

Khoa học máy tính đã và đang hỗ trợ rất mạnh mẽ việc nghiên cứu chống nCoV. Các thuật toán AI, machine learning và data mining cho phép nhanh chóng tìm ra lời giải chính xác cho các bài toán sinh học phân tử then chốt như sequence analysis [5-7] (sequence motif, binding-site search), gene/protein expression data analysis [8-10] (expression pattern detection, gene/protein expression pattern annotation/enrichment), nghiên cứu các quá trình inhibition và thiết kế thuốc phòng ngừa, điều trị [11]. Sự hỗ trợ của khoa học máy tính đã giúp các nhà sinh vật học tiết kiệm được rất nhiều thời gian trong việc nghiên cứu xây dựng các giả thuyết (hypotheses), thiết kế và thực hiện các thí nghiệm, phân tích đánh giá và lý giải các kết quả nghiên cứu cũng như lựa chọn phương án triển khai ứng dụng.

Với sự hợp tác chặt chẽ giữa các nhà khoa học Hoa kỳ, Trung quốc và nhiều nước trên thế giới, chúng ta tin chắc rằng thuốc đặc trị nCoV sẽ sớm được ra đời. Trình độ khoa học của nhân loại hiện nay đã tiến xa hơn rất nhiều so với năm 2003. Có những thí nghiệm sinh học thời điểm đó cần nhiều tháng tới vài năm thì nay chỉ cần vài tuần. Hơn nữa, nCoV chỉ có khả năng tổng hợp số lượng ít proteins, kích thước các nghiên cứu vì vậy sẽ không lớn và sẽ không đòi hỏi nhiều thời gian với việc ứng dụng công nghệ mới.

Trong lúc chờ đợi thuốc đặc trị nCoV, chúng ta hãy chăm chỉ tập thể dục và sống lành mạnh. Đó là cách tốt nhất giúp duy trì hệ thống miễn dịch của cơ thể, một thứ vũ khí siêu việt, vô cùng hiệu quả và rẻ tiền hơn mọi loại thuốc đặc trị virus. Hơn nữa, các proteins “sản xuất” bởi virus đôi khi có “tác dụng” chống xâm nhập của các virus khác và “đóng góp” vào các quá trình sinh học trong cơ thể. Virus, vốn là công cụ hữu hiệu trong nghiên cứu công nghệ sinh học, cũng có thể xem là nhân tố tiến hóa trong tự nhiên, là phép thử và cũng là cảnh báo đối với con người trước biến động của thiên nhiên và môi trường sống [15].

Thanh Le, PhD.

Tài liệu tham khảo

1. Bộ Y Tế – Cập nhật thông tin bệnh viêm đường hô hấp cấp do Virus nCoV, https://suckhoedoisong.vn/Virus-nCoV-cap-nhat-moi-nhat-lien-tuc-n168210.html
2. World Health Organization – Novel Coronavirus 2019, https://www.who.int/
3. The Centers for Disease Control and Prevention – 2019 Novel Coronavirus, https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-nCoV/
4. Emerging coronaviruses: genome structure, replication, and pathogenesis, 2020
5. A Tale of Two RNAs during Viral Infection: How Viruses Antagonize mRNAs and Small Non-Coding RNAs in The Host Cell, 2016
6. Homologous recombination within the spike glycoprotein of the newly identified coronavirus may boost cross‐species transmission from snake to human, 2020
7. Receptor recognition by novel coronavirus from Wuhan: An analysis based on decade-long structural studies of SARS, 2020
8. Single-cell RNA expression profiling of ACE2, the putative receptor of Wuhan 2019-nCov, 2020
9. The novel coronavirus 2019 (2019-nCoV) uses the SARS-coronavirus receptor ACE2 and the cellular protease TMPRSS2 for entry into target cells, 2020
10. Possible Inhibitors of ACE2, the Receptor of 2019-nCoV, 2020
11. Tobacco-Use Disparity in Gene Expression of ACE2, the Receptor of 2019-nCov, 2020
12. Learning from the Past: Possible Urgent Prevention and TreatmentOptions for Severe Acute Respiratory Infections Caused by 2019-nCoV, 2020
13. Harnessing the Power of Viruses, 2018
14. Essential Human Virology – Chapter 4; Virus Replication, 2016
15. Impact of climate change and weather variability on viral pathogens in food and water, 2013